Określenie niedowidzenie odnosi się do obniżenia ostrości wzroku, które nie może zostać skorygowane przez użycie okularów lub soczewek kontaktowych, przy nieobecności nieprawidłowości strukturalnych i innych patologii oka. Schorzenie jest objawem zaburzeń w układzie nerwowym.
Zazwyczaj pierwsze objawy niedowidzenia wykrywa się u dzieci w wieku przedszkolnym, podczas badań przesiewowych na wykrycie tego schorzenia.
Przyczyn niedowidzenia jest kilka, do podstawowych zalicza się przede wszystkim;
- niedowidzenie w zezie – obniżenie ostrości wzroku spowodowane supresją korową obrazu w oku ustawionym zbieżnie lub rozbieżnie, pozwalającą uniknąć nakładania się obrazów i dwojenia,
- niedowidzenie w anizometropii – stwierdza się, gdy jedno z oczu ma wadę refrakcji inną niż drugie, co doprowadza do widzenia za mgłą,
- niedowidzenie spowodowane refrakcją – przyczyną jest nie skorygowana ciężka wada refrakcji, dająca widzenie za mgłą w jednym lub obojgu oczach,
- niedowidzenie z zakrycia – spowodowane prawie całkowitym zakryciem osi widzenia jednego oka, co może być wywołane wrodzonymi nieprawidłowościami, takimi jak blizny rogówki czy zaćma.
U wszystkich dzieci należy, przeprowadzić badanie ostrości wzroku przed rozpoczęciem nauki w szkole, a każde oko należy zbadać z osobna. Dzieci z rodzin obciążonych w wywiadzie niedowidzeniem lub zezem powinny zostać zbadane przez okulistę.
Głównym zaleceniem terapii jest konieczność jak najwcześniejszej korekcji wymienionych wyżej schorzeń. Podstawą jest pełna korekcja wady lub zasłanianie oka z lepszą ostrością wzroku, aby pobudzić do patrzenia oko z niedowidzeniem. Należy pamiętać, że niedowidzenie nigdy samoistnie się nie koryguje i zawsze wymaga leczenia, a dzieci nie wyrastają z niedowidzenia.
Niedowidzenie jest stanem poddającym się w większości przypadków leczeniu, jeżeli rozpoznanie jest ustalone wystarczająco wcześnie. Zastosowanie we wczesnym okresie przesłaniania oka, okularów i korekcji chirurgicznej nieprawidłowego ustawienia oczu może doprowadzić do prawie prawidłowego widzenia. Rozwój widzenia następuje w ciągu kilku pierwszych lat życia, a leczenie niedowidzenia może być skuteczne mniej więcej do 12 r.ż.
Najczęściej niedowidzenie spotykane jest u dzieci we wczesnym dzieciństwie. Natomiast jeśli tę wadę wzroku stwierdza się u osoby starszej, to zazwyczaj okazuje się, że rozpoznanie zostało ustalone we wczesnym dzieciństwie.