Niestety zmian zachodzących w kościach w wyniku osteoporozy nie można cofnąć, dlatego osteoporoza jest uznawana za chorobę nieuleczalną. Terapia musi przebiegać dwutorowo i niezbędna jest współpraca pacjenta. W utrzymaniu dobrej sprawności ruchowej i zahamowaniu procesów rzeszotnienia może pomóc odpowiednia dieta bogata w wapń i witaminę D, dopasowana do wieku i stanu kośćca chorego aktywność ruchowa (np. codzienna gimnastyka albo pływanie), obligatoryjne rzucenie palenia.
Farmakoterapia ma także ogromne znacznie. Lekarz ma do dyspozycji wiele leków oraz suplementów diety, które wspomagają tkankę kostną.
Do badań pozwalających przeprowadzić ocenę ryzyka złamań osteoporotycznych powinny być kwalifikowane następujące osoby;
- kobiety po 65 r.ż.,
- kobiety z wczesną menopauzą,
- mężczyźni po 70 r.ż.,
- z niedożywieniem (BMI < 18 kg/m²),
- po przebytych złamaniach niskourazowych,
- z występującym u rodziców złamaniem bliższego końca kości udowej,
- z chorobami, które znajdują się w grupie zwiększających ryzyko osteoporozy,
- leczone glikokortykosteroidami (obecnie lub w przeszłości),
- palące papierosy.
Podstawowym celem leczenia jest zapobieganie złamaniom i podobnym urazom, oraz dążenie do zwiększenia gęstości kości. Istotną rzeczą jest fakt, iż leczenie aby odniosło skutek musi być prowadzone konsekwentnie i długotrwale, do końca życia pacjenta. W leczeniu osteoporozy stosuje się kombinację dwóch rodzajów leków, które dzięki swojemu odmiennemu działaniu doskonale się uzupełniają. Pierwszy z nich ma za zadanie hamowanie komórek odpowiedzialnych za niszczenie kości, drugi lek ma na celu pobudzanie odbudowy kości, jednakże leki odbudowujące są rzadziej stosowane, a ich skuteczność dość wątpliwa.
Do głównych środków stosowanych w leczeniu osteoporozy zalicza się;
- dieta bogata w wapń i witaminę D,
- hormonalna terapia zastępcza,
- selektywne modulatory receptorów estrogenowych,
- kalcytoniny,
- bisfosfoniany (np.; Alendronian, Rezyndronian, Ibandronian, Zolendronian),
- preparaty fluoru,
- sterydy anaboliczne,
- tiazydy,
- aktywność ruchowa,
- fizjoterapia,
- wertebroplastyka.
Hormonalna terapia zastępcza ma na celu uzupełnienie niedoborów hormonalnych estrogenów, przez co zmniejsza się aktywności resorbujących kość osteoklastów oraz następuje pobudzenie osteoblastów do tworzenia i mineralizacji nowej kości. W konsekwencji następuje wyrównanie bilansu między resorpcją i tworzeniem kości, co skutkuje zwolnieniem lub nawet w niektórych przypadkach całkowitym zahamowaniem ubytku masy szkieletowej. Rodzaje preparatów hormonalnych oraz sposoby i schematy ich dawkowania są bardzo różnorodne i muszą być dobierane indywidualnie, po wcześniejszym rozważeniu wszystkich aspektów tego toku leczenia przez lekarza i pacjentkę.
Bisfosfoniany hamują rozpad tkanki kostnej. Są terapią pierwszego rzutu. Mają udowodnione działanie zmniejszające ryzyko złamania kręgów i kości udowej. Ze względu na ich słabe wchłanianie z przewodu pokarmowego muszą być zażywane na czczo (najlepiej 30 minut przed śniadaniem) i popijane wodą. Należy pamiętać, że po przyjęciu tabletki przez 30 minut nie należy się kłaść. Jeśli lek „utknie” w przełyku, może spowodować jego podrażnienie. Na rynku dostępne są także bisfosfoniany w formie dożylnej, niepowodujące takich działań niepożądanych. Stosuje się je głównie u osób leżących, a także z chorobami przewodu pokarmowego.
Selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM) to leki mające dualistyczną naturę. W niektórych tkankach niwelują działanie estrogenów (gruczoł piersiowy, błona śluzowa macicy), a w innych pobudzają receptor estrogenowy, czyli działają podobnie do naturalnego estrogenu. Wśród tej drugiej grupy znajduje się tkanka kostna. Ze względu na swoją podwójną naturę mogą powodować objawy menopauzopodobne, m.in. uderzenia gorąca. Dodatkowo stosowanie tego leku może zwiększać ryzyko zakrzepicy żył głębokich. Stosowanie tych leków należy rozpatrywać u kobiet po menopauzie z grupy zwiększonego ryzyka rozwoju raka piesi.
Kalcytonina to hormon pozyskiwany z łososia. Może być podawana podskórnie, domięśniowo oraz, w najbardziej rozpowszechniony sposób, w inhalacjach donosowych. U pacjentów po złamaniu ma działanie przeciwbólowe, dlatego w tej grupie stosowana jest jako terapia pierwszego rzutu. Po wyleczeniu złamania najczęściej zamienia się ten lek na bisfosfonian.
Teryparatyd jest syntetyczną wersją ludzkiego hormonu – parathormonu. Reguluje gospodarkę wapniową, pobudza wzrost kości.
Ranelinian strontu podobnie jak teryparatyd pobudza tworzenie kości, ale dodatkowo zmniejsza resorpcję tkanki. Jako terapię wspomagającą należy wymienić hormonalną terapię zastępczą (skojarzoną – estrogeny i progestageny). Choć poprawia ona stan kośćca, to ma niekorzystne działanie na układ naczyniowy i zwiększa ryzyko choroby zakrzepowej, a przy długoletnim stosowaniu – raka piersi i macicy.
Fizjoterapia ma na celu;
zapobieganie bólowi: ostrożny masaż, masaż podwodny, fango, elektroterapia, ćwiczenia czynne w odciążeniu,
budowa siły mięśniowej: ostrożne ćwiczenia oporowe, krótkie napięcia, pozycja stabilna, kręgosłup najlepiej w pozycji poziomej,
postawa i ruchomość w stawach: ćwiczenia mięśni posturalnych, nauka prawidłowej postawy.
Wertebroplastyka przezskórna to nowoczesna metoda leczenia złamań kompresyjnych kręgosłupa powstałych między innymi w wyniku przebiegu osteoporozy. Zabieg wykonuje się na sali radiologii zabiegowej, w znieczuleniu miejscowym, pod kontrolą aparatu rentgenowskiego. Do trzonu kręgu wprowadza się igłę i wypełnia się go cementem kostnym. W odróżnieniu od klasycznej operacji jest to procedura znacznie mniej inwazyjna, a przez to mniej obciążająca pacjenta.
Po zabiegu wertebroplastyki, bóle kręgosłupa znacznie się zmniejszają lub całkowicie ustępują. Pacjent do domu wychodzi w ciągu kilku dni a kręgosłup zachowuje swoją elastyczność. Dzięki małej inwazyjności zabiegu również czas rehabilitacji jest nieporównywalnie krótszy niż w przypadku klasycznej operacji.